Lees Maandag verder. Hierdie dagboek handel oor “Die Keiservoël oor Namaland,” ’n historiese roman, fiksie gegrond op ware gebeure, wat binnekort sal verskyn.

Hoe spreek mens //Khauxa!nas uit? Die Namataal met sy klieke en klakke is moeilik maar //Khauxa!nas is die een woord wat ek kán uitspreek. Eerstens dui die // simbool die geluid aan wat mens met jou tong maak as jy ’n perd wil aanspoor. Tweedens is die ! uitroepteken die geluid wat mens maak as jy die oopmaak van ’n bottel sjampanje wil namaak. Die x word so min of meer as ’n g uitgespreek. Dus, sit net al die geluide en letters bymekaar en daar het jy dit.

Die enigste swart taal wat soortgelyke klieke en klakke as Nama het, is Xhosa. Toe die Khoi-Khoin eeue gelede suidwaarts migreer het, het ’n groep juis tot in die Oos-Kaap getrek. Daar is dus heel moontlik ’n sterk verbintenis tussen die Khoi-Khoin en die Xhosas. Dit bevestig juis my teorie dat die Khoi-Khoin die eerste en ware grondbesitters van Suidelike Afrika was. Indien die gronddebat tot sy logiese einde gevolg word, is hulle die mense wat gekompenseer moet word.

In Dag 51 (gister 7 Januarie) het ek lesers bekendgestel aan //Khauxa!nas en vertel dat die Afrikaners, Klaas, Jager en Titus saam met hulle volgelinge daar aangekom het in ongeveer 1796. Hulle het ’n vestingstad gebou wat nooit deur die Britse koloniale strafekspedisies (1796-1805) of deur die Duitse Schutztruppe tydens die Nama-oorlog (1904-1908) gevind kon word nie. Die Namas was altyd veilig daar, behalwe vir een onbevestigde legende wat mondelings oorvertel is. Meer daaroor later.

Die Nama-Afrikaners het //Khauxa!nas in die middel 1800’s verlaat en daar is getuienis dat hulle plek oorgeneem is deur ’n ander Namastam die Velskoendraers, oftewel die //Hawoben. Later het ook hulle //Khauxa!nas verlaat en agter die Afrikaners aangetrek Windhoek toe. Op 8 Junie 1886, drie jaar na die koop en/of anneksasie van Lüderitz en omgewing deur einste Lüderitz, verkoop ’n //Hawoben leier, Karel Hendrik, die plaas Kora Orap vir 350 pond sterling aan Alfred Fryer, ’n blanke man, vermoedelik ’n Skot. Hy trou met ’n Nama-vrou en hulle het drie seuns, Charlie, Frederick en Lutz. Die landmeter von Quitzow meet die plaas op en sertifiseer die grootte as 94000 hektaar. Dit is een van die heel eerste plase in suid-oos Namibië wat opgemeet word. Die plase Schansen en Gugunas waar //Khauxa!nas geleë is, is deel van die destydse Kora Orap, Alfred Fryer se groot plaas.

Teen die einde van 1903 is daar onrus onder die verre suide se Bondelswarts. Twee mense sterf, Jan Christiaan, Bondelleier en luitenant Walther Jobst, ’n Duitse soldaat. Goewerneur Leutwein kom maak inderhaas vrede met die Bondelswarts, maar ondertussen breek die Herero-oorlog in die noorde in Okahandja se wêreld uit. Dit gebeur gelyk in Januarie 1904. Een van die Bondelswarts se leiers, Jakob Morenga, half Herero en half Bondelswarts-Nama, ’n geleerde man, word uit die land verban as deel van hierdie vredesooreenkoms. Hy vlug egter in die Karasberge in met ’n groepie volgelinge. Hy trek orals rond en voer strooptogte uit. Hy ontwapen baie boere maar doen hulle geen persoonlike leed aan nie. Sy basis is //Khauxa!nas.

Die Herero-oorlog se hoogtepunt, is die bloedige slagting op Waterberg op 12 Augustus 1904. Iewers in dieselfde maand daag Luitenant Nikolai von Stempel en 32 Schutztruppe op in die omgewing van Kora Orap, ongeveer 600 kilometer suid van Waterberg. Hy soek na Jakob Morenga en sy manne. Jakob val hulle aan op die grond wat vandag Gugunas genoem word en skiet von Stempel en nog drie van sy manne dood. Dit is ’n vernederende neerlaag vir die Duitsers. Die Duitsers stuur versterkings. Hulle verdink Alfred Fryer van verraad, arresteer hom en sy seuns en verhoor hulle met ’n krygsraad onder leiding van Majoor von Lengerke. Alfred Fryer se drie gekleurde seuns by sy Nama-vrou, Charlie, Frederick en Lutz word summier tereggestel. Fryer self, omdat hy ’n blanke was, word na Keetmanshoop geneem vir sy verhoor en hy word weens gebrek aan getuienis onskuldig bevind en ontslaan. By verstek kan mens redeneer dat sy drie seuns dus ook onskuldig was. Jare later, in 1910, skryf Fryer hoedat hy self deur Morenga ontwapen was en dat hy vergeefs probeer het om vir von Stempel te waarsku voor die Slag van Gugunas.

Luitenant von Stempel was self voor en tydens die Slag van Gugunas op die plaas Kora Orap en majoor von Lengerke was ook daar, albei dus geografies naby aan //Khauxa!nas, maar nie een van hulle twee patrollies kon //Khauxa!nas vind nie. Dit is moontlik dat Alfred Fryer self nie eers geweet het van die vesting of die teenwoordigheid van Morenga op sy grond nie. Hoe dit ookal sy is dit wreed om drie seuns waarvan die jongste, Lutz, slegs 16 jaar oud was, sommer net so dood te maak, moontlik omdat hulle Namabloed gehad het.

Verlede jaar, tydens my pelgrimstog na //Khauxa!nas het ek op Aroab ’n polisieman, kaptein Fryer, ’n trotse Nama en Namibiër, ontmoet. Hy is daar gebore en iewers in die verre verlede moet daar ’n Skotse voorsaat met die van Fryer wees. Aroab is slegs 80 kilometer vanaf //Khauxa!nas op die destydse Kora Orap, maar kaptein Fryer wis niks van //Khauxa!nas, die teregstelling van drie jong Fryers, of die Nama-oorlog nie.

Tussen Augustus en Oktober 1904 is daar soort van vrede in Duits-Suidwes-Afrika. Hendrik Witbooi se manne het aan die kant van die Duitsers geveg teen die Herero’s, tot in Augustus, terwyl Jakob Morenga en sy bende in die Karasberge en in //Khauxa!nas se omgewing besig was om ’n laegraadse terroriste-oorlog te voer. Sy sukses spoor Hendrik Witbooi aan om op 5 Oktober 1904 oorlog te verklaar teen Duitsland, ’n daad wat tot die uiteindelike vernietiging van Namaland se mense en kultuur sou lei.

Lees Maandag verder. Hierdie dagboek handel oor “Die Keiservoël oor Namaland,” ’n historiese roman, fiksie gegrond op ware gebeure, wat binnekort sal verskyn.Vanselfsprekend gee ek nie die storielyn op die Dagboek/blog weg nie, maar vertel net hoe dit gebeur het dat ek die ongelooflike verhaal aanmekaar kon slaan. Een van die dae kan jy die hele storie in die boek lees.

As jy laat gekom het, begin by Dag 1 en lees die opeenvolgende hoofstukke. Teken asseblief in op die webblad. Jy sal dan elke keer ‘n e-pos kry sodra ek ‘n nuwe Dag/hoofstuk gepubliseer het.